سالار زینب

16 راهکاری که والدین کلاس اولی‌ها باید بدانند
مجموعه: روانشناسی کودکان

گریه فرزندان برای نرفتن به مدرسه گاها یک امر طبیعی است

با نزدیک شدن به ماه مهر مهمترین موضوعی که به ذهنمان می‌رسد، بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها است. رفتن به مدرسه شاید برای بیشتر دانش آموزان یک امر عادی و حل شده باشد. اما برای خانواده‌هایی که قرار است، فرزندشان برای اولین بار سر کلاس درس حاضر شوند گاها مشکلات اساسی به وجود می‌آورد.

خیلی از بچه‌ها نمی‌توانند با این موضوع که قرار است، نیمی از روز را از محیط خانه و یا فاصله از پدر و مادر، کنار بیایند. در چنین مواردی بچه‌ها برای رفتن به مدرسه بهانه‌جویی کرده و والدین خود را به دردسر می‌اندازند. حال این سوال پیش می‌آید چه راهی وجود دارد تا بچه‌های کلاس اولی با رفتن به مدرسه کنار بیایند و بتوانند خود را با این محیط جدید وفق دهند. برای اکثر والدین دارای فرزند کلاس اولی این مشکل وجود دارد که فرزندشان با گریه می‌گوید:«مادر من به مدرسه نمی‌روم».

گریه فرزندان برای نرفتن به مدرسه گاها یک امر طبیعی است، چرا که کودک از اینکه می‌خواهد از والدین خود فاصله بگیرد، احساس نا امنی می‌کند چون از محیط مدرسه و رفتارهایی که قرار است، در طول کلاس با آنها روبه‌رو شود، بی‌خبر است. در اینجا ۱۶ نکته که توسط کارشناسان کودک ارائه شده است، می‌تواند به کمک والدین بیاید. این نکات می‌توانند به فرزندان کلاس اولی کمک کنند تا با شرایط جدید کنار بیایند. این کار هم به نفع کودکان است و هم به سود والدین آنها.

۱۶ راهکار برای اینکه فرزندتان بدون استرس به محیط مدرسه عادت کند

۱. از خانه، تمرین جدایی را شروع کنید
شما می‌توانید قبل از رفتن بچه‌ها به مدرسه، تمرینات جدایی را آغاز کنید. برای این کار می‌توانید فرزندتان را برای چند ساعت از روز به پدربزرگ و یا مادر بزرگ خود بسپارید و به مرور زمان این زمان را اضافه کنید. این کار باعث می‌شود تا وابستگی زیاد فرزند به شما کمتر شود. والدین باید از قبل به فکر این مشکل باشند و برای رفع آن چنین اقداماتی را انجام دهند.

۲. فرزند خود را بهتر بشناسید
اگر فرزند شما وابستگی زیادی به شما ندارد، دیگر جای نگرانی نیست. به گفته الیزابت پانتلی نویسنده راه حل‌هایی برای گریه نکردن کودکان که می‌گوید:«زمانی مشکلی برای کودکان پیش دبستانی و آنهایی که برای اولین بار به مدرسه می‌روند، پیش نمی‌آید که استرس نداشته باشند. شما می‌توانید درباره مدرسه رفتن با فرزند خود صحبت کنید تا ذهنشان با محیطی که قرار است در آن بروند آشنا شود. بسیاری از اضطراب‌ها و استرس‌ها ناشی از ناشناخته بودن محیطی است که در آن قرار می‌گیریم. بچه‌ها باید بدانند که به چه مکانی قرار است، بروند. در توضیح چنین مواردی تعادل در گفتار داشته باشید و بیش از حد درباره مدرسه صحبت نکنید. چرا که ممکن است بچه‌ها در مقابل آن موضع بگیرند».

۳. نقش بازی کنید
برای اینکه کودکتان بفهمد با چه چیزی در مدرسه رو به رو خواهد شد، رفتارایی که نشان می‌دهد، برای به مدرسه رفتن چه کارهایی باید انجام دهند را به نمایش بگذارید. سعی کنید تمام حرکاتی را که قرار است، فرزندتان برای رفتن به مدرسه باید انجام دهد، رویش پیاده کنید. به طور مثال؛ بیدار شدن به موقع از خواب، پوشیدن لباس، خوردن صبحانه و دیگر کارهایی که هر دانش آموزی قبل از رفتن به مدرسه باید انجام دهد را پیاده کنید و در نهایت می‌توانید بگویید این موارد کارهایی است که باید قبل از رفتن به مدرسه انجام دهد. Lori Lite موسس مادران و کودکان بدون استرس می‌گوید؛«فقط با کمی خلاقیت و برنامه‌ریزی می‌توانید تمامی اضطراب و استرس‌های کودک خود را از بین ببرید و او را برای مدرسه رفتن آماده کنید».

شما می‌توانید قبل از رفتن بچه‌ها به مدرسه، تمرینات جدایی را آغاز کنید

۴. ایجاد تقویمی با شمارش معکوس
تقویمی درست کنید و با فرزند خود نیز در میان بگذارید تا تعداد روزهایی که به سال تحصیلی جدید مانده است را به نمایش بگذارد. این تقویم باید به شکلی باشد که هر روزی به زمان بازگشایی مدارس نزدیک می‌شوید، تعداد روزهایش کم شود و نهایتا به روز مدرسه رفتن ختم شود. این کار ذهن کودک شما را برای مدرسه رفتن آماده می‌کند. شما می‌توانید با استفاده از محیط ورود تاریخ هر روز را درون یک مربع کوچک قرار دهید. وقتی روز تمام شد آن را ببرید و یا رنگ کنید. سعی کنید رنگ زدن و یا جدا کردن مربع روزهای تمام شده را به فرزند خود بسپارید.

۵. برای فرزند خود دوست همکلاسی پیدا کنید
سعی کنید از همسایه‌ها یا مدیریت مدرسه، درباره بچه‌هایی که قرار هستند هم‌کلاسی فرزندتان شوند آمار بگیرید. شما قبل از شروع مدرسه می‌توانید این کار را بکنید. شاید بچه‌هایی که در دوران پیش دبستانی با فرزند شما هم کلاسی بودند، در دبستان نیز با او همکلاس شوند. در این مورد می‌توانید به فرزند خود اطمینان خاطر دهید، دوستانی را که در دوره پیش دبستانی داشت در این دوران نیز در اختیار دارد. این امر خودش قوت قلبی برای کودکتان می‌شود.

۶. با هم برای خرید لوازم مدرسه به فروشگاه بروید
همانطور که می‌دانید امروزه اکثر معلمان چند هفته مانده به شروع کلاس‌ها از والدین می‌خواهند که لوازم مورد نظر آموزشی را برای فرزندان خود تهیه کنند. اگر حتی چنین مواردی را نیز در اختیار نداشته باشید، باز هم می‌دانید که؛ کیف یا کوله پشتی، مداد رنگی، دفتر نقاشی از لوازم واجب برای دانش آموزان است. با علم به این موضوع به همراه فزند خود برای گرفتن وسایل مورد نظر به فروشگاه بروید. این خرید هم برای شما و هم فرزندتان، می‌تواند سرگرم کننده باشد. اجازه دهید فرزند شما آنچه را از وسایل آموزشی دوست دارد با اختیار و البته راهنمایی شما تهیه کند. این کار می‌تواند تصویر حس خوبی از رفتن به مدرسه برای فرزندتان ایجاد کند.

۷. برنامه خواب فرزندتان را تنظیم کنید
بسیاری از کودکان با توجه به روزهای گرم و طولانی فصل تابستان، بعد از ظهرها به خواب می‌روند. شما قبل از شروع مدارس باید خواب فرزند خود را برای زمان مدارس تنظیم کنید. می‌توانید به تدریج میزان خواب آنها را کم کنید به طور مثال روزی ۱۵ الی ۳۰ دقیقه خوابشان را کاهش دهید. به این ترتیب هنگامی که به شروع فصل تحصیلات می‌رسید، ساعت خواب درونی کودکتان تنظیم می‌شود.

۸. خواندن مرتب کتاب داستان برای بچه‌ها
شانون چو (Shannon Choe) بنیان گذار Premier Baby Concierge می‌گوید:«شخصیت‌های خیالی راهی برای ایجاد موقعیت‌های دشوار هستند، زیرا همیشه یک پایان شاد دارند». وی در ادامه می‌گوید:«چنین داستان‌هایی می‌توانند به کودکتان اعتماد به نفس دهند. سعی کنید به دنبال کتاب‌هایی باشید که آخر داستان به خوشی تمام شود. این کتاب‌ها روحیه کودکتان را بالا خواهد برد».

۹. دیدن کلاس درس پیش از شروع کلاس‌ها
اگر شما به مدرسه‌ای که قرار است فرزندتان در آنجا درس بخواند، دسترسی داشته باشید. می‌توانید با هماهنگی مسئول مربوطه فرزند خود را با کلاس‌هایی که قرار است در آنها درس بخواند آشنا کنید. این کار یک پیش زمینه‌ای برای کودکان ایجاد می‌کند که پیش از شروع مدارس با محیط کلاس‌ها و فضای آموزشی بیشتر آشنا شوند.

۱۰. آماده کردن وسایل پیش از خواب
به فرزند خود آموزش دهید تا شب‌ها قبل از اینکه به خواب برود وسایل مدرسه خود را مثل: لباس، کوله پشتی، لوازم مدرسه، مواد غذایی را آماده کند. اینگونه تمرین‌ها، آنها را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کند. چرا که صبح وقتی از خواب بیدار می‌شوند، ممکن است به خاطر خواب‌آلودگی برخی از وسایل خود را فراموش کنند. در ضمن این کار به آنها اجازه می‌دهد تا صبح کمی بیشتر بخوابند.

۱۱. روز اول مدرسه به موقع حاضر شوید
سعی کنید روز اول مدرسه فرزندتان ساعت زنگدار خود را نیم ساعت قبل از رسیدن سرویس کودک کوک کنید. وقتی فرزندتان به موقع بیدار شود و با آرامش صبحانه خود را میل کند، تمرکزش برای رفتن به مدرسه بیشتر می‌شود. تشویق بچه‌ها برای به موقع رسیدن به مدرسه نیز می‌تواند راه موثری برای بیدار کردن اول صبح آنها باشد.


اجسامی که خاطره مادر را برای فرزندان تداعی میکنند، می‌توانند اضطراب را از کودکان دور کنند

۱۲. گذاشتن اسباب بازی مورد علاقه فرزندتان در کیف مدرسه‌اش
اگر فرزندتان در خانه به یک چیز کوچک مثل عروسک علاقه بسیاری دارد، آن را درون کوله پشتی‌اش قرار دهید تا در طول ساعاتی که در مدرسه به سر می‌برد، وقتی احساس دل تنگی کرد با نگاه کردن به وسیله و یا عروسکی که عاشقش است، کمی آرام شود. Thomas Seman متخصص اطفال در بوستون امریکا می‌گوید:«یک وسیله آشنا می‌تواند حافظه کودک را حتی از طریق بوییدن نیز تحریک کند. در کل اجسامی که خاطره مادر را برای فرزندان تداعی کنند، می‌توانند اضطراب را از کودکان دور کنند».

۱۳. ایجاد یک نوع خدا حافظی ویژه قبل از رفتن بچه‌ها به مدارس
قبل از این که فرزندتان راهی مدرسه شود، سعی کنید با یک خداحافظی گرم و متفاوت روحیه بچه را برای رفتن مدرسه بالا ببرید. این کار خاطرات خوشی از شما در ذهن فرزندتان ایجاد می‌کند.

۱۴. مدت خداحافظی را حتما کوتاه کنید
یکی از بزرگترین اشتباهات والدین این است که زمان خداحافظی با فرزندشان را بیش از اندازه کش می‌دهند. حتی اگر فرزندتان پیش از رفتن به مدرسه گریه کرد، سعی نکنید با بغل گرفتن‌های متناوب وی را از رفتن به مدرسه منصرف کنید. دیگر زمان آن رسیده است که به معلمان کودک خود اعتماد کنید.

۱۵. قبل از پایان کلاس‌ها منتظرشان باشید
به هیچ وجه برای آوردن فرزندتان از مدرسه دیر نکنید. پس از اینکه فرزندتان را پس از پایان کلاس مشاهده کردید، به او بگویید:«تو افتخار منی و تو چقدر بزرگ شده ای» با چنین کلماتی حس بزرگ شدن را به فرزندان خود القاء کنید.

۱۶. به دنبال رفع مشکل باشید
صبور باشید، به طور کلی چند هفته طول می‌کشد تا کودک شما به طور کامل به برنامه‌های مدرسه عادت کند. یادتان نرود که زمان خداحافظی را کوتاه کنید. توجه داشته باشید که کودک دلبندتان به محیط مدرسه عادت خواهد کرد.

منبع: fardanews.com


آنچه والدین باید بدانند
• 16 راهکاری که والدین کلاس اولی‌ها باید بدانند
• دلشوره های کلاس اولی ها
• نحوه برخورد معلمان با کلاس اولی ها

خانواده مطلوب از دیدگاه حضرت زهرا (سلام الله علیها)
براى زن بزرگترين موفقيت و ارزش اين است كه معاون خوبى براى شوهر باشد و در شئون گوناگون زندگى، خشنودى همسرش را به دست آورد، و از هر گونه امورى كه موجب ناراحتى شوهر گرديد پرهيز نمايد و با سرپنجه‏ ى تدبير و محبت و مهر، موجب آرامش خاطر شوهر شود، چنانكه به عكس براى شوهر نيز، بسيار با ارزش است كه موجب آرامش خاطر همسرش شود، و اصولا هدف از ازدواج آن است كه همسران مايه‏ ى آرامش همديگر گردند، چنانكه در آيه 21 سوره‏ى روم ميخوانيم:
و من آياته اَن خلق لكم من اَنفسكم ازواجا لتسكنوا اِليها
«از نشانه‏هاى (معنوى) خدا اين كه از جنس خودتان همسرانى براى شما آفريد، تا در كنار آنها آرامش يابيد». [1]
رفتار حضرت زهرا عليهاالسلام با شوهر در عاليترين مرحله‏ ى صفا و مهربانى بود، نه تنها هرگز خاطر شوهر را نرنجانيد، بلكه ياور مهربان و نوازشگر دلسوز براى شوهر بود، و در همه‏ى صحنه‏هاى زندگى، همدم و همدرد و شريك زندگى على عليه‏السلام بود، در اينجا براى روشن شدن اين مطلب به نمونه‏ هاى زير توجه كنيد:
روزی پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نزد دخترش فاطمه عليهاالسلام آمد و ضمن احوالپرسى، پرسيد: «شوهرت را چگونه يافتى؟».
فاطمه عليهاالسلام در پاسخ گفت: «او را بهترين شوهر يافتم»…
پيامبر صلى اللَّه عليه و آله فرمود: «دخترم! شوهرت، نيكو همسرى است، در
هيچ كارى از دستور او سرپيچى نكن[3]
اميرمؤمنان على عليه‏السلام در سخنى در شأن حضرت زهرا عليهاالسلام فرمود:
فواللَّه ما اَغضبتها، و لا اَكرهتها على اَمر حتى قبضها اللَّه عز و جل، و لا اغضبتنى و لا غضبت لى اَمرا:
«سوگند به خدا من زهرا عليهاالسلام را تا آن هنگام كه خداوند او را به سوى خود برد، خشمگين نكردم، در هيچ كارى موجب ناخشنودى او نشدم، او نيز مرا خشمگين نكرد و هيچگاه موجب ناخشنودى من نشد» [4-
فاطمه عليهاالسلام در يارى على عليه‏السلام و همكارى با او در رنجها و دشوارى‏ها و غمها به قدرى كوشا بود، كه وقتى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله از على عليه‏السلام پرسيد: «زهرا عليهاالسلام را چگونه يافتى؟»، على عليه‏السلام بى درنگ در پاسخ گفت: نعم العون على طاعه اللَّه:«او را در راستاى اطاعت خداوند، ياورى نيكو يافتم» [5]
تواضع حضرت زهرا عليهاالسلام در خانه ‏ى على عليه‏السلام و احترام او به على عليه‏السلام در حدى بود كه وقتى ماجراى فشار بين در و ديوار و بسترى شدن حضرت زهرا عليهاالسلام در رابطه با مخالفت او با خلفا رخ داد، عمر و ابوبكر چندين بار از حضرت على عليه‏السلام تقاضا كردند تا واسطه شود، و آنها را به حضور حضرت زهرا عليهاالسلام بيايند و احوالپرسى كنند (و رضايت او را به دست آورند)، سرانجام على عليه‏السلام ضامن شد كه آنها را نزد فاطمه عليهاالسلام ببرد.
حضرت على عليه‏السلام نزد فاطمه عليهاالسلام آمد و تقاضاى آنها را مطرح كرد، ولى فاطمه عليهاالسلام به شدت، اين تقاضا را رد كرد، حضرت على عليه‏السلام فرمود: «من از طرف آنها ضامن شده‏ام كه از تو اجازه بگيرم».
در اين هنگام حضرت زهرا عليهاالسلام در برابر على عليه‏السلام در چنان شرائطى آن چنان تواضع كرد كه گفت:اِن كنت قد ضمنت لهما شيئا، فالبيت بيتك… لا اُخالف عليك بشيئى:
«اگر از طرف آنها چيزى را ضامن شده‏اى، خانه خانه‏ى تو است، و من در هيچ چيز با رأى تو مخالفت نمى‏كنم»
کمک به اقتصاد خانواده
حضرت امام صادق علیه السلام از پدر بزرگوارش نقل میکند :که حضرت علی علیه السلام و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در کارها و امور خانه مشورت کرده و دستوری درخواست نمودند. پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:کارهای درون خانه را فاطمه برعهده بگیرد و کارهای بیرون را علی علیه السلام. حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می فرمایند: جز خدا کسی نمی داند چقدر دلشاد و مسرور شدم از اینکه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم کارها و امور مردانه را از امور مردانه ساقط کرد.[6]
در مورد کار آن حضرت در خانه ثعلبی از حضرت امام صادق علیه السلام روایت کرده است که روزی حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله به خانه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در آمد . فاطمه را دید که جامه پوشیده از جلهای شتر به دستهای خودآسیا می گردانید. و در آن حالت فرزند خود را شیر داد چون حضرت او را بر آن حالت مشاهده کرد آب از دیده های مبارکش روان شد . [7]
و از حیله ابو نعیم روایت شده که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها آنقدر آسیا گردانید که دستهای مبارکش آبله پیدا کرد و از اثر آسیا دستهای مبارکش پیله کرد .[8]
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها اهل کار و تلاش بود . نه تنها در مسسیر عبادت به معنای آن بلکه در جنبه مادی و اقتصادی سعی دارد به تولید بیشتری دست یابد ،در آمد زیادتری را تحصیل کند، نه بدان خاطر که از آن برای رونق دادن زندگی و خرید تجملات و زینت آلات استفاده کند، بلکه برای دست یابی به توان بیشتر جهت خدمت به مردم آن بزرگوار نخ می رشت، پارچه می بافت و گاهی هم به صورت کارمزد برای دیگران گندم آرد می کرد.[9]
اداره منزل در نبود همسر
در طول ده سال حکومت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در مدینه هفتادو پنج نبرد یا مانور نظامی که بیست وهفت غزوه و چهل و هشت سریه بود به وقوع پیوست ، حضرت علی علیه السلام به عنوان فرماندهی در تمام غزوات (به جز غزوه تبوک) وبسیاری از سریه ها شرکت جشت. گااه برخی از این ماموریت های پیاپی به خاطر فاصله زیاد جبهه ها از مدینه تا حدود دو یا سه ماه به طول می انجامید. به تحقیق می توان گفت حضرت علی علیه السلام بخش زیادی از زندگی نه ساله مشترکش با حضرت زهرا را در میدان های جهاد و یا ماموریت های تبلیغی گذراند و به دور از خانه و کاشانه خود بود درغیاب آن حضرت همسرش حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها به تنهایی وظیفه سنگین اداره خانه از جمله اداره اقتصادی و تربیت فرزندان را به عهده داشت و در این راستا به نحو شایسته ای عمل می کرد تا شوی پیکارگرش با خاطری آسوده وظیفه مقدس خود را به انجام رساند.[10]
دفاع از اموال شوهر
عایشه می گوید: سائلی نزد امیرالمومنین علی علیه السلام ایستاد و در خواست کمک کرد ،آن حضرت به امام حسن و امام حسین علیهما السلام فرمود : برو نزد مادرت و بگو شش درهم پیش تو گذاشته ام ، یک درهم آن را بده ، فرستاده حضرت رفت و برگشت و گفت : مادرم می گوید :شش درهم را برای خرید آرد گذاشته ای . حضرت علی علیه السلام فرمودند: ایمان بنده صادق نیست تا اینکه وثوق و اعتمادش به آنچه در دست خداست زیادتر باشد از آنچه در دست خود اوست. فرمود به مادرت بگو شش درهم را بفرست. اینبارفرستاده رفت و برگشت و حضرت فاطمه سلام الله علیها تمام شش درهم را نزد حضرت فرستاد و حضرت علی علیه السلام آنها را به سائل داد .[11]
بى توقعى زهرا از شوهر
معمولا زنها از شوهران خود توقع دارند كه وسائل زندگى از خانه‏ى وسيع و مركب راهوار و امكانات رفاهى ديگر را برايشان فراهم كنند، و لباس و زيور آلات زيبا و گرانبهايى را براى آنها تهيه نمايند و…
ولى حضرت زهرا عليهاالسلام هرگز چنين توقعاتى از شوهر نداشت، و در تمام حدود 9 سالى كه همسر على عليه‏السلام بود حتى براى يك بار تقاضايى كه مربوط به امور مادى باشد، از شوهر نكرد، در اينجا به عنوان نمونه به دو ماجراى جالب زير توجه كنيد:
شرم زهرا از خدا
چند روزى گذشت كه به خانه‏ى حضرت زهرا عليهاالسلام غذايى نرسيد، با اينكه بچه‏هاى زهرا عليهاالسلام سخت در فشار گرسنگى قرار گرفتند،
و حضرت زهرا عليهاالسلام اندوخته غذايى خود را به آنها داده بود و خود گرسنه‏تر از آنها به سر مى‏برد، ولى ماجرا را به شوهرش نگفت.حضرت على عليه‏السلام نير با كمبود شديد مواجه شد، روزى صبح از فاطمه عليهاالسلام تقاضاى غذا كرد، فاطمه عليهاالسلام ماجرا را گفت.حضرت على عليه‏السلام فرمود: «پس چرا به من نگفتى تا به جستجوى غذا بپردازم؟»، فاطمه عليهاالسلام در پاسخ على عليه‏السلام چنين گفت:اِنى لَاَستحيى من اِلهى اَن تَكلف نفسك مالا تُقدر عَليه:
«من از خدايم شرم كردم كه شما خود را بر چيزى كه مقدورت نيست به زحمت اندازى».
عجيب اينكه على عليه‏السلام از خانه بيرون آمد و يك دينار از شخصى قرض گرفت و سپس براى خريدارى غذا حركت كرد، در راه «مقداد» را ديد كه او نيز بر اثر تهى‏دستى از خانه بيرون آمده بود، على عليه‏السلام همان يك دينار را به مقداد داد و خود با دست خالى به خانه بازگشت.[12]
تقاضا نكردن زهرا حتى در حال بيمارى
حضرت زهرا عليهاالسلام سخت بيمار و بسترى شد، حضرت على عليه‏السلام به او فرمود: «چه ميل دارى، بفرما تا فراهم كنم».
فاطمه عليهاالسلام: اى پسر عمو! چيزى از شما نمى‏خواهم.
على عليه‏السلام با اصرار از او خواست، هر چه ميل دارى بفرما آماده كنم.
فاطمه: اى پسر عمو! پدرم به من سفارش كرده كه از شوهرت چيزى را تقاضا نكن، مبادا او نداشته باشد و شرمگين شود.
على: تو را به حقم سوگند مى‏دهم هر چه ميل دارى به من بگو فراهم نمايم.
فاطمه: اكنون كه مرا سوگند دادى، اگر انارى به دستم آيد خوب است.
حضرت على عليه‏السلام از خانه بيرون رفت و پس از جستجو از خانه يكى از همسايگان تنها، يك عدد انار يافت و خريد، و به سوى خانه بازگشت، در مسير راه ناله‏ى بيمارى را در گوشه خرابه‏اى شنيد، به سراغ او رفت، سر او را به بالين گرفت و از او نوازش كرد، و فرمود:
«چه ميل دارى؟» او گفت: انار، حضرت على عليه‏السلام نيمى از آن انار را كم‏كم به دهان او نهاد و او خورد و تقاضاى بقيه انار را نيز كرد، حضرت على عليه‏السلام كم‏كم همه آن انار را به او خورانيد، سپس با دست خالى به سوى خانه بازگشت، ولى شرمگين بود كه چگونه با دست خالى نزد زهرا عليهاالسلام برود، از درز در نگاه كرد، ديد حضرت زهرا عليهاالسلام تكيه داده و از طبق انارى كه در پيش روى او نهاده شده است مى‏خورد، على عليه‏السلام شادمان وارد خانه شد و ملاحظه كرد كه آن انارها از انارهاى دنيا نيست، پرسيد: اين انارها از كجا بود؟
فاطمه در پاسخ فرمود: «اين طبق انار را فضه آورد و گفت شخصى اين طبق انار را داد و گفت: على عليه‏السلام براى فاطمه عليهاالسلام فرستاده است»
شكر و سپاس زهرا در خانه‏ ى على
گرچه كارهاى خانه در شرائط آن روز، براى زهرا عليهاالسلام سنگين بود، از يك سو بچه‏دارى، از سوى ديگر آرد كردن گندم و جو با آسياى دستى، از سوى سوم پختن نان و شستن ظرف و لباس و…
ولى وقتى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله به او فرمود: «دخترم! به سختى دنيا به خاطر شيرينى آخرت، شتاب كن».فاطمه عليهاالسلام با جان و دل گفت: «حمد و سپاس خدا را در برابر نعمتهايش، و شكر خدا را در برابر عطاهايش» [13]
با احترام خطاب کردن همسر
یکی از رموز موفقیت در زندگی مشترک این است که در پاره‌ای از مسائل جزئی، فراست و دقت نظر اعمال شود. چنان‌که صدا کردن همسر، یک امر بسیار روزمره در زندگی خانوادگی است؛ در صورتی‌که این خطاب، احترام‌آمیز باشد، پژواکی از محبت و صمیمیت را درپی‌خواهد داشت.
وجود مبارک علی(ع) وفاطمه علیهاا لسلام در رعایت این نکته نیز، الگو و سرمشق بوده‌اند. آن بانوی بزرگوار، نام همسر خود را با احترام یاد می‌کرد. گاهی وی را با کنیه «ابالحسن» می‌خواند و گاهی با یاد قرابت نسبی (یا ابن عم) وی را ندا می‌داد و گاه با لقب شریف «یا امیرالمؤمنین» او را فرا می‌خواند و در گاه مؤانست و بعضی از موارد دیگر نیز از سر حکمت، وی را با نام مبارکش می‌خواند و گاه نیز با القاب شریفه از او یاد می‌نمود.(14)
حضـرت امیـرالمؤمنیـن(ع) در ایـن‌باره می‌فـرمایـد: «اجملوا فی الخطاب، تسمعوا جمیل‌الجواب»، «خطاب‌هایتان را زیبا کنید تا پاسخ زیبا بشنوید.» (15)
درس هایی از فرزند پروری فاطمه(س)
فاطمه عليهاالسلام درباره فرزند اين تصور و انديشه را دارد كه امانت هاى خداوند در دست پدر و مادرند و والدين در برابر حفظ و رشد اين امانت مسؤولند.
او فرزنددارى را شأن كوچكى نمى دانست كه امر اداره آن ها را به ديگران واگذارد. و يا با احساس حقارت از بچه دارى بدنبال مشاغل پر سر و صداى بيرون رود. او خانه را مركز انسان سازى مى شناسد و فرزندان را ثمره باغ وجود كه در خور هرگونه اعتنا هستند. فاطمه عليهاالسلام اين ديدگاه را درباره تربيت دارد كه غفلت از آن موجب صدمه اى عظيم براى فرد و جامعه است و صدماتى غير قابل جبران را در پى دارد، بويژه در دوران خردسالى كه كودك همانند شاخه ترى قابل انعطاف است. بدين نظر او خود را وقف زندگى فرزندان و سازندگى و تربيت آنها مى كند. همچنين او سخن پدر را بياد دارد كه فرموده بود:« فرزندان خود را بزرگ بشماريد و آنها را نيكو تربيت كنيد (اَكْرِمُوا اَوْلادَكُمْ وَ اَحْسِنُوا آدابَهُمْ )» و مى داند نوع ادب و تربيت آنها مسؤوليت آور است.( اَدّبوا اَوْلادكم فانَكُم مَسْؤولُون )(16)
درس های فاطمه(س) به فرزندانش:
فاطمه عليهاالسلام سعى دارد كه اخلاق اسلامى را عملاً به فرزندان بياموزد. اخلاقى كه در آن جرأت و شجاعت، عفو در عين قدرت، گذشت و ايثار باشد. فاطمه عليهاالسلام به فرزندان درس محبت داد، درس نيكوكارى داد، درس وفادارى به هدف مشروع داد و همچنين درس رشادت، خلوص، تعاون، حرّيت، احسان، صفا تقوى و همه درسهائى كه انسانيت به آنها مفتخر است.
اخلاق فاطمه عليهاالسلام اخلاق الهى بود، اخلاق سرافرازى و احساس غرور بخاطر بندگى خدا بود، اخلاق عزتمندى و جلال و شكوه خداوندى بود، فرزندانش همان ها را گرفتند و در مسير زندگى حال و آينده خود بكار بستند. در دوران اسارت خاندان فاطمه عليهاالسلام بعد از واقعه كربلا ديديم كه چگونه در عين اسارت احساس سرافرازى داشتند و لقمه نان دونان را نخوردند و حتى اجازه نداد فرزندان و كودكانشان نيز در عين گرسنگى از آن صدقات استفاده كنند.
فاطمه عليهاالسلام به فرزندان خود عملاً ياد داد كه چگونه خداى را بندگى كنند و چگونه مطيع و تسليم اوامر او باشند. و اين كار از راه تمرين عملى عبادت بود. زيرا فاطمه عليهاالسلام خود عابده اى بى مانند و در مقام وجودش پرستش كرده و فرزندانش، چه بسا كه در نيمه هاى شب شاهد حالات او بودندروح عبادت چنان در وجود فرزندانش ريشه دوانده بود كه هيچ گامى برنمى داشتند جز بر اساس قاعده و ضابطه عبادت. آنها بدرجه اى از رشد عبادى رسيده بودند كه زينب در شب يازدهم ماه محرم، آنخم در حالى كه برادران و عزيزان، و حتى فرزندان خود را در واقعه كربلا از دست داده، يكه و تنهاست در برابر آن همه مصائب، خيمه هاى آتش زده ولى صاحب را شاهد است نماز شب می خواند.
او كوشيد محيط خانه را ميدانى سازد براى عمل كردن تعاليم اسلام و تحقق بخشيدن به آرمانهاى مقدس نبى اكرم صلى اللَّه عليه و آله. به فرزندان آمادگى فكر و تعقلى داد و كوشيد حياتشان را عقيدتى سازد. درس متانت در عين جهاد، درس قناعت، در عين وفور، درس تحمل در عين توان پيشروى، درس ايثار در عين نيازمندى شخصى، درس نظم در عين دشوارى و گرفتارى، درس حق دوستى و حق طلبى در عين تحمل مرارتهاى ناشيه از آن… اينها همه از مسائلى هستند كه فاطمه عليهاالسلام آنها را به فرزندان خود آموخت.(17)
«اين مايه افتخار جامعه اسلامى زنان است كه الگوئى چون فاطمه عليهاالسلام دارند كه معصومه است و محصوره از گناه و مايه ننگ است براى آنها كه با وجود فاطمه عليهاالسلام بدنبال الگوئى ديگرند و از او سر برتافته و يا قدرش را نشناخته اند. »
پی نوشتها:
1. سوره روم، آیه ی 21.
2. كشف الغمه، ج 1 ص 491.
3 . كشف الغمه، ج 1، ص 492.
4 . بحار الانوار، ج43، ص117.
5.شیخ الاسلامی ،سید حسن،مسند فاطمه زهرا سلام الله علیها،به ترجمه حیدر علی،چاپ اول1383،ص 453
.6 شیخ عباس قمی ، منتهی الآمال ص 255
7 .بحار الانوار ، محمد باقر مجلسی ، ج43،ص31
8 .علی قائمی ، در مکتب فاطمه علیهاالسلام چاپ پنجم ف ص224
9 .شفیعه محشر یا مظلومه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم ،سید عبدالله انصاری ، ص152
10. مسند فاطمه الزهرا علیهاالسلام سید حسن شیخ الاسلامی ، ص58 و 59
11 . اقتباس از کشف الغمه، ج 2، ص28و27.
12 .ریاحین الشریعه، ج1، ص178
13.مجله کتاب زنان ، ارمان پذیری خانواده در مکتب فاطمه ،شماره 26
14. غرورالحکم ، ،ص 435
15. در مکتب فاطمه ،علی قائمی ،ص 125
16. در مکتب فاطمه ،علی قائمی ،ص 128و129
17. کتاب عوالم ،ج 11، ص

مشورت کنید

امام رضا علیه السلام فرمودند: هیچ شخصی خردمنتر از پدرم نبود. ولی با این حال، گاه با یک برده سیاه مشورت می‌کرد.
وقتی به ایشان اعتراض می کردند که چرا با یک برده مشورت می کند؛ در پاسخ می فرمود:
((چه بسا که خداوند متعال، نظر درست را از زبان او جاری کند.))
طبرسی، مکارم الأخلاق ، جلد ۲، صفحه ۹۹
ری شهری، میزان الحکمه ، جلد ۶ ، صفحه ۸۸